Ανασκόπηση 2021 – Προοπτικές 2022
Τα κυριότερα χαρακτηριστικά των Αγορών το 2021: Σημαντική μεταβλητότητα και αβεβαιότητα λόγω των συνεχιζόμενων μεταλλάξεων του κορωνοϊού, οι προοπτικές ανόδου των επιτοκίων, η σημαντική άνοδος του πληθωρισμού και των τιμών ενέργειας, η συνεχιζόμενη αύξηση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων ιδιαίτερα στον τεχνολογικό τομέα, η μείωση της ανεργίας, η ισχυροποίηση του δολλαρίου έναντι του ευρώ, η εγκαθίδρυση των κρυπτονομισμάτων ως μέσου συναλλαγών και εναλλακτικών επενδύσεων.
ΗΠΑ – Επιτόκια και πληθωρισμός (1958-2021)
Πηγή: BLS, FactSet, Federal Reserve, J.P. Morgan Asset Management. Guide to the Markets – U.S. Data are as of December 31, 2021.
Το παραπάνω διάγραμμα δείχνει τα επιτόκια και τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ από το 1958 έως το 2021. Με μπλε απεικονίζονται οι ονομαστικές αποδόσεις του 10ετούς κρατικού ομολόγου των ΗΠΑ, με γκρι οι πραγματικές αποδόσεις του ίδιου ομολόγου και η διαφορά τους φανερώνει τον πληθωρισμό. Όσο πιο μικρή είναι η διαφορά των δύο γραφημάτων τόσο μικρότερος ο πληθωρισμός και αντίστροφα. Μέσα στο 2021 που αποτελεί και τις τελευταίες τιμές δεξιά στα δύο γραφήματα η διαφορά διογκώθηκε (ομοιάζει με τις πετρελαϊκές κρίσεις της δεκαετίας του 70’), γεγονός που φανερώνει την άνοδο του επιπέδου των τιμών, η οποία και αποτυπώνεται στις πραγματικές αποδόσεις των ομολόγων. Οι αποδόσεις τους θα πρέπει να ανέβουν αρκετά, για να αντισταθμίσουν τη νέα πραγματικότητα που μάλλον θα χαρακτηρίζει το 2022 και λέγεται πληθωρισμός. Αυτό αυτόματα συνεπάγεται πτώση των τιμών των ομολόγων.
Οι Χρηματιστηριακές Αγορές το 2021
Με εξαίρεση κάποιες χώρες (όπως η Ελλάδα) οι περισσότερες αγορές κινήθηκαν σε διψήφια ποσοστά ανόδου, σαν αποτέλεσμα της αύξησης του εμβολιασμού των πληθυσμών παγκοσμίως, και της προοδευτικής επανόδου στην κανονικότητα.
Οι δείκτες S&P 500, Dow Jones και Nasdaq κινήθηκαν ανοδικά με σημαντική μεταβλητότητα. Ο S&P 500 έκλεισε στις 4.766,18 μονάδες, σημειώνοντας άνοδο 26,89% (2020: 16.25%), ο DOW Jones στις 36.338,30 μονάδες παρουσιάζοντας άνοδο 18,73% (2020: 7,24%), και ο NASDAQ στις 15.645,00 μονάδες (+21,39).
Τα Ομόλογα των ΗΠΑ δεν παρουσίασαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον με τις πραγματικές αποδόσεις να είναι έως και αρνητικές. Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στο 2022 με τις επικείμενες αυξήσεις επιτοκίων όπου και θα πιεστούν περαιτέρω οι τιμές των ομολόγων.
Παγκόσμιοι Μετοχικοί Δείκτες σε ευρώ και σε τοπικό νόμισμα
Source: MSCI, Refinitiv Datastream, Standard & Poor’s, TOPIX, J.P. Morgan Asset Management. Annualised return covers the period 2011 to 2020. Hypothetical portfolio (for illustrative purposes only and should not be taken as a recommendation): 35% Europe; 30% S&P 500; 15% EM; 10% Asia ex-Japan; 10% TOPIX. All indices are total return. YTD is year to date. Past performance is not a reliable indicator of current and future results. Guide to the Markets – Europe. Data as of 30 September 2021.
ΗΠΑ
Τα επιτόκια παρέμειναν μηδενικά και λόγω του αυξανόμενου πληθωρισμού, η FED έσπευσε αφενός να καθησυχάσει ότι είναι έτοιμη να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για έλεγχο του τιμαρίθμου και αφετέρου να αφήσει να εννοηθεί ότι το 2022 θα υπάρξουν αυξήσεις των επιτοκίων. Ο πληθωρισμός ανακοινώθηκε στο τέλος του χρόνου αρκετά υψηλός, με αποτέλεσμα να είναι ορατή πλέον μία αύξηση ήδη από το πρώτο τρίμηνο. Ο πρόεδρος Joe Biden ήδη από την αρχή του 2021 ανακοίνωσε μέτρα ποσοτικής χαλάρωσης ύψους 1,7τρις δολαρίων με σημαντικά έργα υποδομής, που αποσκοπούν στην τόνωση της Αμερικανικής Οικονομίας.
Σε μακροοικονομικό επίπεδο τα κυριότερα στοιχεία ήταν θετικά με εξαίρεση τον πληθωρισμό. Πιο συγκεκριμένα, το αμερικανικό ΑΕΠ βελτιώθηκε το 3ο τρίμηνο κατά 2,3%, η ανεργία έφτασε σε επίπεδο ρεκόρ στο 4,2% και ο πληθωρισμός το 6,8% (Νοέμβριος 2021). Οι λιανικές πωλήσεις βελτιώθηκαν κατά 18,21% και οι εισαγωγές και εξαγωγές κατά 0,93% και 8,12% αντίστοιχα.
Προσδοκίες αμερικανικών επιτοκίων
Πηγή: Bloomberg, US Federal Reserve, J.P. Morgan Asset Management. Market expectations are calculated using OIS forwards. The longer-run projection represents the committee’s median assessment of where the Fed funds rate would be expected to converge to under the appropriate monetary policy and in the absence of further shocks to the economy.
ΕΥΡΩΠΗ
Το αυξημένο κόστος ενέργειας που ξεκίνησε από το Σεπτέμβριο και ενόψει του χειμώνα, ώθησε τις τιμές σχεδόν όλων των προϊόντων και υπηρεσιών σε άνοδο, δημιουργώντας δεύτερο κύμα ανατιμήσεων.
Οι χρηματιστηριακές αγορές κινήθηκαν σε ανοδική τροχιά με μεγάλη μεταβλητότητα και έντονες διορθώσεις. Οι δύο κύριοι δείκτες της ευρωζώνης Eurostoxx-50 και Stoxx-600 ενισχύθηκαν κατά 20,99% (4,63% το 2020) και 21,87%, ένατι πτώσης 3.75% αντίστοιχα. Τα κρατικά ομόλογα των μεγάλων οικονομιών έχουν σχεδόν αρνητικές αποδόσεις, και οι τράπεζες εξακολουθούν να προσφέρουν ουσιαστικά μηδενικά επιτόκια στους καταθέτες τους.
Προσδοκίες ευρωπαϊκών επιτοκίων
Πηγή: Bloomberg, European Central Bank, J.P. Morgan Asset Management. Market expectations are calculated using OIS forwards.
ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ
Η οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου κινήθηκε σε ανοδική τροχιά κυρίως λόγω της πρώτης καθαρής χρονιάς εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τις συνεχιζόμενες εκκρεμότητες που αφορούν τα χερσαία σύνορα στην Ιρλανδία και τα θαλάσσια στη Μάγχη, και το θέμα της αλιείας στην ίδια περιοχή. Καθώς ήταν και από τις πρώτες χώρες που χορήγησαν επιτυχώς μεγάλο αριθμό εμβολίων, κατάφερε να επιστρέψει στην κανονικότητα ταχύτατα και με θετικό αντίκτυπο στην Οικονομία της.
Ο FTSE 100 έκλεισε στις 7.384,54 μονάδες ενισχυμένος κατά 14,30% έναντι πτώσης κατά 15,04% το 2020.
ΑΣΙΑ
Η Ασία κινήθηκε γενικά θετικά με διαφοροποίηση ως προς την μεταβλητότητα, με μεγαλύτερες αποδόσεις σε ορισμένες οικονομίες, όπως η Κίνα, και με μικρότερες σε άλλες, όπως η Ιαπωνία. Γενικά, οι αναδυόμενες αγορές δεν κατάφεραν να αποδώσουν με δεδομένο το ρίσκο που ενέχουν. Παρέμεναν ωστόσο ελκυστικές καθώς οι πρώτες ύλες που παρέχουν σε όλον τον αναπτυγμένο κόσμο παραμένει σημαντικό πλεονέκτημα, με μεγάλο όμως αγκάθι την συναλλαγματική ισοτιμία του εκάστοτε ασθενούς νομίσματος.
ΚΙΝΑ
Στην Κίνα οι εξαγωγές και εισαγωγές προς το τέλος του 2021 ήταν αυξημένες κατά 22% και 31,7% αντίστοιχα, ο πληθωρισμός στο 2,3%, οι τιμές των ακινήτων αυξήθηκαν κατά 3%, η βιομηχανική παραγωγή ήταν βελτιωμένη κατά 3,8%, οι λιανικές πωλήσεις αυξημένες κατά 13,7% και τέλος ο βιομηχανικός δείκτης PMI οριακά άνω του 50 (50,3) δείχνοντας ανάπτυξη, αλλά χαμηλότερα από πέρσι. Όμως, η αξιοπιστία των στοιχείων της Κίνας παραμένει ένα μεγάλο ερωτηματικό για στους οικονομικούς αναλυτές.
ΙΑΠΩΝΙΑ
Η Ιαπωνία κέρδισε για άλλη μία φορά τις εντυπώσεις το καλοκαίρι του 2021 καθώς διοργάνωσε υπό αντίξοες και πρωτόγνωρες συνθήκες του ολυμπιακούς αγώνες του Τόκυο του 2020, που μεταφέρθηκαν μία χρονιά μετά. Η επιτυχία τους απέδειξε ότι με οργάνωση, πειθαρχία και σεβασμό στους κανόνες, οι αγώνες μπορούν πάντα να διοργανώνονται με επιτυχία. Τα έργα υποδομής που ετοιμάζονταν πολλά χρόνια δεν πήγαν χαμένα, αλλά οι μακροοικονομικοί δείκτες παρουσίασαν μικτή εικόνα, κυρίως από τα έσοδα τα οποία ήταν κατά πολύ μειωμένα, καθώς δεν επετράπησαν θεατές στους αγώνες, γεγονός που κόστισε πολύ στην διοργανώτρια χώρα.
Στα οικονομικά στοιχεία, η εικόνα δεν ήταν ιδιαίτερα καλή, καθώς το ΑΕΠ υποχώρησε κατά 3,6% για το 3ο τρίμηνο, οι εξαγωγές αυξήθηκαν μεν κατά 20,5% αλλά οι εισαγωγές κατά 43,8% γεγονός που καταγράφει την μεγάλη εξάρτηση της χώρας από το εξωτερικό. Ο πληθωρισμός από αρνητικός βγήκε οριακά θετικός στο 0,2%, η ανεργία στο 2,8% και η βιομηχανική παραγωγή ενισχυμένη κατά 2,8%. Οι λιανικές πωλήσεις ενισχύθηκαν κατά μόλις 1,9% ενώ η ισοτιμία Γιεν-Δολαρίου υποχώρησε σχεδόν όλη τη χρονιά κατά 10% κλείνοντας στο 115,08. Χρηματιστηριακά, η χρονιά κύλησε οριακά καλά με τον δείκτη Nikkei 225 να σημειώνει άνοδο 4,91% έναντι 16.01% το 2020 κλείνοντας στις 28.791,71 μονάδες.
Οι Αγορές Ομολόγων
Οι τιμές των ομολόγων κινήθηκαν σε σαφώς χαμηλότερα επίπεδα από το 2020 με κύριο συστατικό τον επερχόμενο πληθωρισμό, λόγω του αυξημένου κόστους ενέργειας και μεταφοράς, που επηρεάζει σχεδόν όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες, αλλά και από την επερχόμενη αύξηση των επιτοκίων, που πιθανολογείται να έρθει για να αναχαιτίσει τον πληθωρισμό. Οι επιπτώσεις της πανδημίας ενισχύουν την αβεβαιότητα και ωθούν κεφάλαια προς τα προϊόντα σταθερού εισοδήματος, όμως οι μελλοντικές εκτιμήσεις για μεγαλύτερα κέρδη των εταιριών, που έχουν ιδιαίτερα αυξημένη ρευστότητα, όχι μόνο επενδύουν στις ίδιες εταιρίες, αλλά και στις μετοχές των μεγάλων τεχνολογικών και ενεργειακών εταιριών, με αποτέλεσμα να ενισχύονται κατά πολύ οι μετοχικές αξίες.
Το 2022 αναμένεται να μην είναι ευνοϊκό έτος για τα Ομόλογα, κυρίως λόγω των αυξήσεων των επιτοκίων, που στην περίπτωση διόρθωσης των χρηματιστηρίων, μέρος της ρευστότητας θα διοχετευτεί στις ομολογιακές αγορές. Στο παρακάτω διάγραμμα φαίνεται ξεκάθαρα πως έχει διαμορφωθεί η αγορά σταθερού εισοδήματος, και μάλιστα η μόνη αρχή που τηρείται είναι όταν οι μακρινότερες αποδόσεις είναι καλύτερες από τις κοντινότερες. Εξαίρεση αποτελεί η προηγούμενη χρονιά, όπου η 30ετία στις ΗΠΑ έκλεισε στο 1,90% με τη 20ετία στο 1,94% καθιστώντας μη ελκυστική την 30ετία.
Συγκριτικές καμπύλες αποδόσεων Ομολόγων ΗΠΑ 2013, 2020 & 2021
Πηγή : FactSet, Federal Reserve, J.P. Morgan Asset Management. Guide to the Markets – U.S. Data are as of December 31, 2021
ΕΛΛΑΔΑ
Το Ελληνικό Χρηματιστήριο ξεκίνησε με πτώση το 2021 λόγω του εγκλεισμού και του παγώματος της αγοράς η όποια όμως αποσυμφορήθηκε και ανέκαμψε από τον Φεβρουάριο (που ήταν και τα χαμηλότερα της χρονιάς) μέχρι τον Ιούλιο που ήταν και το υψηλό της χρονιάς (927,29). Στη συνέχεια είχε έντονες διακυμάνσεις αλλά με χαμηλό όγκο συναλλαγών κυρίως λόγω του καλοκαιρινού αβέβαιου κλίματος, λόγω του ανοίγματος του φθινοπώρου με τα κρούσματα να αυξάνουν, το κόστος ενέργειας να ανεβαίνει, και τη μετάλλαξη «Όμικρον». Σε σχέση με την αρχή του χρόνου ο γενικός δείκτης έκλεισε στο +10,42% (έναντι -11,74% το 2020) στις 893,34 μονάδες (έναντι 808,99 μονάδες πέρσι).
Η Ελληνική Οικονομία δεν μπόρεσε να αποφύγει την ύφεση του πρώτου τριμήνου, αλλά στη συνέχεια κατέγραψε ανοδικές ενδείξεις. Η ανεργία παρέμεινε υψηλή, ενώ παρατηρήθηκε άνοδος στην αγορά των Ακινήτων. Ο πληθωρισμός είναι ανοδικός, και οι ανατιμήσεις σε πετρέλαιο, αλλά κυρίως στο φυσικό αέριο έφεραν μεγάλη αναστάτωση στις εταιρίες παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς και στα νοικοκυριά ενόψει του χειμώνα. Η κυβέρνηση προέβη σε επιδοτήσεις, που όμως λίγο βοήθησαν σε σχέση με τις μεγάλες αυξήσεις.
Παρόλη όμως την κρίση, οι καταθέσεις στις τράπεζες παρουσίασαν αύξηση και το ίδιο και η πιστωτική επέκταση. Στον τομέα των ομολόγων οι εκδόσεις τόσο κρατικών όσο και εταιρικών ομολόγων προσέλκυσαν το ενδιαφέρον τόσο ιδιωτών όσο και θεσμικών εγχωρίων, αλλά και ξένων επενδυτών.
Κρυπτονομίσματα
Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν εδώ και 10 χρόνια με την εμφάνιση του Bitcoin, όμως είναι ακόμη σε πολύ πρώιμο στάδιο, επομένως οι επενδυτές πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί.
Τα Κρυπτονομίσματα παραμένουν εξαιρετικά ασταθή, γιατί σε μεγάλο βαθμό βασίζονται σε πεποιθήσεις, σε εικασίες, σε ιδέες που έχουν οι άνθρωποι για το μέλλον της τεχνολογίας.
Ο κόσμος των κρυπτονομισμάτων είναι ενδιαφέρων, λόγω αυτού που είναι, και λόγω της δημοσιότητας, η οποία είναι ενδεικτική της επιθυμίας για ένα πιο δημοκρατικό χρηματοπιστωτικό σύστημα με χαμηλότερο κόστος, και θα επηρεάζει την οικονομία για να κάνει τα πράγματα διαφορετικά, με βάση την αποκέντρωση.
Η αύξηση των τοποθετήσεων σε κρυπτονομίσματα είναι σημαντική. Προς το τέλος του 2021 το ύψος των κεφαλαίων (AUM) υπολογίζεται ότι έφτασε τα $62,5 δις, σε σχέση με τα $2,8δις στο τέλος του 2019, ενδεικτικό της αυξανόμενης αποδοχής τους παγκοσμίως, και ενός κλάδου στο στάδιο της ανάπτυξης.
Προοπτικές 2022
Οι προοπτικές για το 2022 είναι θετικές, λαμβάνοντας υπόψη την εξασθένηση της πανδημίας. Τα μηδενικά επιτόκια στις περισσότερες αναπτυγμένες οικονομίες αποτελούν αφορμή εισροών στα χρηματιστήρια. Ταυτόχρονα, οι αγορές ομολόγων δεν αναμένονται να ενισχυθούν λόγω επικείμενης αύξησης των επιτοκίων.
ΗΠΑ
Οι αγορές των ΗΠΑ αναμένεται να επηρεασθούν από τις εκτιμήσεις για την συχνότητα και το ύψος των αυξήσεων των επιτοκίων. Στην περίπτωση αυξήσεων, οι χρηματιστηριακές αξίες θα επηρεασθούν αρνητικά, καθώς θα μετακινηθούν κεφάλαια σε τραπεζικές καταθέσεις.
Ευρώπη
Ο πληθωρισμός, οι διαφορετικές ταχύτητες ανάπτυξης, τα διαφορετικά είδη των οικονομιών, και η πολυφωνία στα συμβούλια της Ευρώπης αποτελούν ανασχετικούς παράγοντες στην ανάπτυξη.
Ελλάδα
Η Ελλάδα εξακολουθεί να είναι ένας ιδανικός προορισμός, όχι μόνο για διακοπές, αλλά και για επενδύσεις από τους ξένους για τρεις πολύ σημαντικούς λόγους. Ισχυρό νόμισμα, νομοθετικό πλαίσιο Ευρωπαϊκής Ένωσης και αξιοπιστία, έξοδος από τα μνημόνια και ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων. Έχει αντιμετωπίσει την κρίση και χρειάζεται κεφάλαια για να ολοκληρώσει πολλά έργα που είναι σε αναμονή. Ο ενεργειακός, μεταφορικός και ναυτιλιακός τομέας εξακολουθούν να αποτελούν ισχυρούς πόλους έλξης, ενώ στον βιομηχανικό και αγροτικό τομέα υπάρχουν περιθώρια ανάπτυξης και βελτίωσης των υποδομών.
Επενδυτική Στρατηγική
Η επενδυτική στρατηγική βασίζεται στην παγκόσμια ανάπτυξη με ρυθμούς 3-4% Η προτεινόμενη κατανομή είναι κυρίως επιλεγμένες μετοχές, μέσα χρηματαγοράς και βραχυχρόνιες τοποθετήσεις (καταθέσεις, έντοκα γραμμάτια) και σπάνια πολύτιμα μέταλλα (κυρίως χρυσός και πετρέλαιο).
Η προτίμηση παραμένει στις αμερικανικές μετοχές έναντι των ευρωπαϊκών. Στις Η.Π.Α. οι μετοχές καταλαμβάνουν το 80%, με τον κλάδο της τεχνολογίας και ενέργειας να είναι περίπου 70%. Εκτιμούμε ότι η Ευρώπη έχει μείνει πίσω και αναμένεται να καλύψει χαμένο έδαφος αλλά το κλειδί θα είναι οι αυξήσεις των επιτοκίων και σε ποια επίπεδα θα επιτευχθούν.
Δήλωση Αποποίησης Ευθύνης – Disclosures: Το παρόν έγγραφο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα, συντάχθηκε από την GWL, και δεν υπέχει θέση οποιασδήποτε προσφοράς ή επενδυτικών συμβουλών ή παροχής υποθετικών προτάσεων για αγορά επενδυτικών προϊόντων ή/και οποιωνδήποτε χρηματιστηριακών συναλλαγών ή/και υπηρεσιών. Η παρούσα επιστολή αποστέλλεται μόνον για σκοπούς πληροφόρησης, είναι προσωπική, αφορά μόνον τον αναγραφόμενο αποδέκτη, και μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνον από τον ίδιον για τον σκοπόν αυτόν. Το περιεχόμενό της ή τμήματός της δεν θα πρέπει να αναπαραχθεί ή διανεμηθεί για κανέναν σκοπόν, χωρίς την άδεια της GWL. Ενώ ορισμένα στοιχεία προέρχονται από δημοσιευμένες πηγές, οι οποίες θεωρούνται αξιόπιστες, καμμία εγγύηση δεν δίδεται, που να διασφαλίζει την ακρίβεια και την πληρότητά τους. Η γνώμη, προβλέψεις, υποθέσεις, υπολογισμοί, εκτιμήσεις και τιμές – στόχοι που περιλαμβάνονται σε αυτήν την επιστολή ισχύουν μέχρι την ημερομηνία αποστολής της, και υπόκεινται σε αλλαγές οποιαδήποτε στιγμή χωρίς καμμία προειδοποίηση. Συγκεκριμένα, οι αναφερόμενες τιμές, ποσοστά και αξίες δεν αποτελούν ένδειξη ότι οποιαδήποτε επένδυση μπορεί να πραγματοποιηθεί σε αυτές τις τιμές. Συνεπώς, η GWL δεν θα είναι υπόλογος για οποιαδήποτε άμεση, έμμεση, ειδική, περιστασιακή, επακόλουθη ζημία, που να περιλαμβάνει απώλεια κερδών, ως επακόλουθο καθ οιονδήποτε τρόπο από την πληροφόρηση που περιέχεται σε αυτήν την επιστολή. Οι προηγούμενες αποδόσεις δεν είναι ενδεικτικές μελλοντικών αποτελεσμάτων.
ΟΙ ΟΣΕΚΑ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΕΓΓΥΗΜΕΝΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΔΕΝ ΔΙΑΣΦΑΛΙΖΟΥΝ ΤΙΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ
